KOWACE MACE, YARINYA, NAMIJI DA YARO SUN CANCANCI RAYUWAR DA BABU CIN ZARAFI
in zarafi da ake yi wa mata da 'yan mata na daya daga cikin cin zarafin bil'adama da ke yaduwa a duniya, kuma Najeriya ba' a bar ta a baya ba.
A duk duniya, daya cikin ukun mata sun fuskanci cin zarafi na jiki ko ta jima'i a rayuwar su.
A Najeriya,Ministar Harkokin Mata, Imaan Sulaiman-Ibrahim, ta bayyana cewa kashi 30 cikin 100 na mata da 'yan mata 'yan Najeriya yan shekaru tsakanin 15 zuwa 49 sun taba fuskantar cin zarafi na jiki ko na jima'i a wani lokaci cikin rayuwarsu.
Ta yi wannan bayani ne a ranar Litinin a Abuja yayin wani taron manema labarai da kuma bikin kaddamar da gangamin kwanaki 16 na yaki da cin zarafin jinsi da ake yi wa mata da 'yan mata (GBV). Taron ya gudana a hedikwatar ma'aikatar tare da taken, “Hadin kai don hana cin zarafin mata da ya'ya mata "
Ministar ta bayyana cewa cin zarafin da ake yi wa mata al'amari ne na zamantakewa wanda ke kawo cikas ga ci gaban kasa, tare da nuna damuwa kan alkaluman da suka bayyana a kasar".
Ta ce, "Wadannan alkaluma sun nuna yadda rayuwar mata da 'yan mata ke cikin barazana, tana mai jaddada cewa wannan yanayin yana nuna babbar tauye hakkin dan Adam kuma yana lalata tushe na zamantakewa, wanda hakan ke hana mata da 'yan mata cimma burinsu na rayuwa.
"Alkaluman da ke gabanmu kan cin zarafin jinsi a Najeriya suna da matukar tayar da hankali. Ko da,muna fara wannan gangami a yau, wata karamar yarinya ta riga ta fuskanci cin zarafi, wata mata an zalunce ta, kuma rayuwar wata yarinya tana cikin hatsari a wani yanki na al’umma, babu wani dalili mai ma'ana".
WaÉ—annan lambobin suna nuna irin rayuwar da aka katse, aka hana su walwala da karyewar al'ummomi.
cin zarafin jinsi, wani lamari ne da ke bukatar bukatar ayyukan hadin gwiwa da gaggawa don kawo karshen barazanar a cikin al'umma!
A cikin al'ummomi a fadin kasar, kokarin gwamnatoci, kungiyoyin addinai, kungiyoyin jama'a, da sarakunan gargajiya sun yi gagarumin kokari wajen yaki da cin zarafin mata (GBV).
Karamar hukumar Kurmi a jihar Taraba, dake fama da matsalar cin zarafin mata da ke da nasaba da fatara da shaye-shaye, ta yi wani nazari mai muhimmanci game da wannan kokari da tasirinsu.
LAMARIN KARAMAR HUKUMAR KURMI NA JIHAR TARABA
Karamar Hukumar Kurmi yana daya daga cikin yankunan da matsalar cin zarafin mata ta fi shafa a jihar Taraba inda wadanda suka tsira sukan ba da labarin irin muguwar cin zarafi da rashin kulawa da suka fuskanta. Wani bincike da ma’aikatar harkokin mata da ci gaban kananan yara ta jihar Taraba tare da hadin gwiwar kungiyoyi masu zaman kansu da ma’aikatar shari’a suka gudanar a baya-bayan nan, ya nuna cewa akwai matsala. 'Yan gudun hijira daga makwabciyar Kamaru, al'adun gargajiya masu cutarwa, da jahilci da yawa suna ba da gudummawa ga al'adar da ke dawwama cin zarafin mata wato GBV.Mrs Mary Sijen
A cikin shekarar da ta gabata kadai, mata da ‘yan mata sama da 100 ne suka ba da rahoton yin musu fyade da sauran tashe-tashen hankula a kullum a jihar Taraba. Yayin da jimlar adadin ya ragu a yawancin al'ummomi a wannan shekara, Kurmi ya kasance wuri da ke fuskantar barazanar cin zarafin mata , wanda ke buÆ™atar shiga tsakani da taimakon gaggawa do ceto mata da yan mata. WaÉ—annan kalubale an kara hasko su kwanan nan yayin yaÆ™in kawad da cin zarafin jinsi na kwanaki 16 wanda ya Æ™are a cikin shirin wayar da kan jama'a a karamar hukumar Kurmi.
TA BAƘIN WADANSU DA SUKA TSIRA
Bayanan waɗanda suka tsira na nuna ƙididdiga da kuma hasko rayuwar da waɗanda aka ci zarafin su ke fuskanta.
Wata ‘yar shekara 16 mai suna Amina wanda wani ne,na kusa da ita yaci zarafinta, wanda hakan ya sa ta bar makaranta. Ama,tare da tallafin shirin fannin ilimi na jihar, Amina ta koma makaranta kuma a yanzu tana burin zama ma'aikaciyar jinya. "Sun ba ni Æ™arfin gyuiwa a lokacin da na yi tunanin rayuwata ta Æ™are," in ji ta.
Fatima mai yara biyu ta tsallake rijiya da baya tare da taimakon wani shiri na wayar da kan al’umma. Ta fara sana’ar dinki da ’yar tallafi, yanzu tana samun abin da za ta iya kula da kanta da ‘ya’yanta. "Yanzu zan iya kula da kaina da 'ya'yana," Fatima ta fada cikin murmushi.
Maryam, wata wadda ita ma ta tsira, tace "na sha fama da tashin hankalin cikin gida na tsawon shekaru amma ta sami kwanciyar hankali da adalci ta hanyar sasantawa karkashin jagorancin shugabannin addini a cikin al'ummarta. "Ban taba tunanin wani zai saurare ni ba ama hankali na ya kwanta yenzu," in ji ta.
Waɗannan asusun sirri na nuni da buƙatar gaggawa na ci gaba da sa baki da tallafi ga waɗanda suka tsira.
WASU HANYOYIN HANA AUKUWAR CIN ZARAFIN MATA
Rigakafin zai yiwu ne kawai idan aka fuskanci tushen matsala. Ga wasu kaÉ—an:
-Yin kaciyar mata na É—aya daga cikin tsofaffin nau'ikan cin zarafin mata kadai GBV. Duk da dayewan al'adu sun yadda da fa'idar ta ,illar ta , ta wuce mahimmancin ta.Duk da kokarin da ake yi na dakatar da mutane daga yin hakan, har yanzu adadin yana da yawa kuma dole ne mu dakatar da shi daga kowane bangare.
-Tsarin iyali: Daya daga cikin hanyoyin da za a bi don raba al'umma daga GBV shine a daina tura munanan ra'ayoyin jinsi.Koyawa yara cewa "Namiji na miji ne,ko" maza ba sa kuka ko nuna karaya ". Irin wadannan kalaman suna daga cikin abubuwan da suka taimaka wajen samar da al'ada inda maza suka zama masu taurin zuciya har wani lokaci kuma suna musgunawa tare da tilasta wa mata yin na'am da cin zarafi.
-Zama masu tsoron Allah da fadada hakuri tsakanin ma'aurata. Mata su zama masu taushin lafazi,maza kuma su zama masu tausayawa matan su.
Ya kamata a yi Allah wadai da cin zarafi da ake yi wa ko wane jinsi duk da cewa mun san mata galibi sun fuskantar cin zarafi saboda bacin yanayi,al'adu da ra'ayin addinai.Amma, dole ne a ko da yaushe mu gaya wa 'ya'yanmu mutunta juna dole ne kuma kowa ya cancanci rayuwa ba tare da tashin hankali da rashin girmamawa ba.
WAYAR DA KAWUNA!
Na yi imani da aikata shawarwari kuma zai yi tasiri.Shigar da shugabannin gargajiya, malaman addinai,Malaman makarantu ta hanyar shirye-shiryen tallafi na tsira, Taimakon Shari'a, Ƙaddamar da Tattalin Arziki wanda zai taimaka wa waɗanda abin ya shafe su, su sake gina rayuwarsu da hana tashin hankali na gaba, zuwa ƙalubalantar ƙa'idodin al'adu masu cutarwa a gidaje, makarantu, wuraren aiki, taron addini
cikin al'umma. Za mu gina al'ummomi inda cin zarafi ba zai samu wuri ba.
GWAMNATI:
Gwamnatin jihar Taraba ta jajirce wajen magance matsalar cin zarafi ta hanyar samar da doka da oda a tsakanin al’umma.
Da take jawabi yayin yakin kawad da cin zarafin mata,kwamishiniyar kula da harkokin mata da ci gaban yara Mrs Mary Sijen, ta jaddada cewa gwamnati tare da hadin gwiwar masu ruwa da tsaki ta kuduri aniyar ganin masu laifin sun fuskanci hukunci. "Ba za a sami mafaka ga wadanda suka aikata wannan danyen aikin ba," in ji ta.
Gwamnati ta bullo da matakan kawar da masu laifi da tallafawa wadanda suka tsira. Daga cikin waɗannan akwai sabunta mayar da hankali kan ƙarfafa tattalin arziƙi ga mata da kuma samun ilimi na biyu ga 'yan matan da suka daina zuwa makaranta saboda kalubale da suka fuskanta wanda ke da alaƙa da cin zarafin mata wato GBV.
GUDANAR DA KUNGIYOYIN AL'UMMA:
Ƙungiyoyin jama'a (CSOs) sun taka muhimmiyar rawa wajen haÉ“aka Æ™oÆ™arin gwamnati. Kungiyoyi masu zaman kansu kamar Ƙungiyar Ƙwararrun Lauyoyi Mata ta Duniya (FIDA) suna ba da taimakon doka ga waÉ—anda suka tsira, yayin da wasu ke mayar da hankali kan shawarwari da yakin wayar da kan jama'a. Wakiliyar daga FIDA ta bayyana mahimmancin wayar da kan shugabannin al'umma game da ginshiÆ™an doka na GBV. "Yawancin shari'o'in ba a ba da rahoto ba saboda wadanda abin ya shafa suna ganin ba za a iya samun adalci ba. Muna canza wannan labari,” in ji ta.
Ƙungiyoyin jama'a kuma sun kasance masu mahimmanci wajen tattara kayan aiki don tallafawa wadanda abin ya shafa. A lokacin yakin kawad da cin zarafin, an baiwa mata da dama a Kurmi ikon fara gudanar da kananan sana'o'i, a Najeriya, wanda zai ba su damar samun 'yancin cin gashin kai da kuma rage musu illar cin zarafi.
SHUGABANIN ADDINAI DA NA GARGAJIYA!
A Kurmi, shugabannin gargajiya da na addini sun taka rawar gani wajen sauya halaye da ayyukan da ke dawwama da GBV. A yayin yakin kawad da cin zarafin mata shugabannin yankin da dama sun yi alkawarin ba da goyon bayansu don yaki da munanan ayyuka kamar aurad da yara da kuma kaciyar mata.
Wani basaraken gargajiya, Sarkin Kurmi, ya jaddada bukatar yin riko da al’amuran al’umma. “Dole ne mu kare ‘ya’yanmu mata da mata. Aikinmu ne mu tabbatar da tsaronsu da jin dadinsu,” in ji shi yayin taron tattaunawa da al’umma. Shugabannin addinai kuma sun yi amfani da dandamalin su don yin wa'azi a kan GBV, suna mai da hankali kan sakamako na É—abi'a da na ruhaniya.
YIWA WADANDA SUKA TSIRA ADALCI!
Tabbatar da adalci ga waɗanda suka tsira ya kasance ginshiƙin yaƙi da GBV a Kurmi. Duk da haka, adalci bai takaita ga shari'ar kotu ba. A lokuta da yawa, wasu hanyoyin warware takaddama, kamar sasantawa daga shugabannin addini, sun taimaka wajen warware matsalolin tashin hankali a cikin gida tare da tabbatar da zaman lafiya.
Wakilin ma’aikatar shari’a ya bayyana cewa, “Adalci ba koyaushe yana nufin zuwa kotu ba. Wani lokaci, ya haÉ—a da hanyoyin magance al'umma waÉ—anda ke hana sake faruwa da kuma ba da rufewa ga waÉ—anda abin ya shafa." Wannan tsari mai ban sha'awa ya taimaka matuka wajen rage abubuwan da suka faru a baya da kuma karfafa wasu wadanda abin ya shafa su ba da rahoton abubuwan da suka faru.
Idan akaci zarafin Mutum bai kamata aguje shi ba,kamata yayi ace an jawo shi jiki anuna masa soyayya mace ko namiji/yara ko kuma tsofaffi,kuma a taimaka musu ta kowacce hanya domin sama musu rayuwa mai dadi.
Idan anci Zarafin ka/ki kamata yayi kuyi magana domin adauki mataki idan ku kayi shiru hakan zai baiwa mai aikata barna damar cigaba da aikatawa.
Kai/ ke, mai Cin Zarafin dan Adam kusani hakan ba dai dai bane.Kana cutar da kan ka kuma kana cutar da al'umma a zahiri da kuma kuma badini Domin yana taba lafiyar su da rayuwar su ta hanyar jefasu cikin rashin kwanciyar hankali.
ya kamata a kiyaye.
KALUBALE DA HANYOYIN MAGANCE SU!
Duk da ci gaban da aka samu, akwai gagarumin kalubale. Talauci da shaye-shaye na ci gaba da rura wutar cin zarafin mata a karamar hukumar ta Kurmi,yayin da ra'ayin al'adu ke hana yawancin masu fuskantar matsalolin fitowa suyi magana. Bugu da kari, kwararar 'yan gudun hijira daga kasar Kamaru ya kawo cikas ga albarkatun kasar, lamarin da ke kara habaka matsalolin.
Don magance waɗannan ƙalubalen, masu ruwa da tsaki sun yi kira da a ƙara kudade don gudanar da aikin yakin cin zarafin mata wato GBV da ingantaccen haɗin kai tsakanin hukumomi. Fadada damammaki na ilimi da dabarun karfafa tattalin arziki. Bugu da ƙari, dole ne a ci gaba da wayar da kan al'umma don ƙalubalantar ƙa'idodi masu cutarwa da haɓaka daidaiton jinsi.
FATAN NASARA
Tasirin yakin cin zarafin mata da ya'ya mata a Kurmi, ya bayyana duba da yadda a ka samu karuwar wayar da kan jama'a da kuma yadda yan uwa ke fitowa don daukar mataki akan wadannan da abin ya shafa da masu aikata laifukan. Ba kamar shekarar da ta gabata ba, lokacin da yawancin jama'a basu fitowa da bayanai don neman mafita.
Har ila yau,karin waɗanda suka tsira yanzu suna bin shari'o'insu zuwa ƙarshe do samun yanci.
Duk da yake akwai sauran aiki da yawa a gaba, ƙoƙarin gwamnati, ƙungiyoyin jama'a, da shugabannin al'umma sannu a hankali na samar da yanayin da mata da 'yan mata za su rayu ba tare da tashin hankali ba.
Kamar yadda Fatima, mai sana’ar dinki ta ce, “canji yana faruwa, kuma muna cikinsa. Tare, za mu iya kawo karshen cin zarafin mata da 'yan mata.
Jamila Saidu Jalo
No comments